کد مطلب:2977 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

علم و فلسفه و مكتب چيست ؟ نسبت ميان آن ها را بيان كنيد و معيار مقبوليت جهان بيني مبني بر علم و فلسفه و مكتب را توضيح دهيد.

نخست علم و فلسفه علم و مكتب را تعريف مي كنيم , آن گاه به نسبت ميان آن ها مي پردازيم .

واژهء علم داراي معاني اصطلاحي فراواني است كه مهم ترين آن عبارت است از:

الف ) اعتقاد يقيني ;

ب ) مجموعه قضاياي متناسب , اعم از جزئي و كلّي ;

ج ) مجموعه قضاياي كلي اعم از حقيقي و اعتباري ;

د) مجموعه قضاياي كلّي حقيقي ;

ه) مجموعه قضاياي تجربي .

واژه فلسفه نيز اصطلاحاتي دارد كه مهم ترين آن ها از اين قرار است :

الف ) همهء علوم حقيقي ;

ب ) علوم حقيقي به اضافة بعضي از علوم قراردادي مانند ادبيات و معاني و بيان ;

ج ) علوم غير تجربي مانند منطق و الهيات و زيبايي شناسي ;

د) خصوص مابعد الطبيعه و الهيات .

واژه مكتب : هر گونه اظهار نظر كلي دربارهء هستي و جهان يا سيستم فكري كه به سؤالات اساسي انسان دربارهء جهان و انسان و خدا و مناسبات آنان پاسخ مي دهد.

در برخي از مكاتب , نظام فكري در پاسخ به سؤالات مربوط به هستي شناسي و معرفت شناسي و نظام ارزشي , رنگ استدلال و برهان دارد; از اين جهان مكتب اسلام در عين اين كه تلقي وحي از جهان غيب است ,مكتبي عقلاني و فلسفي نيز مي باشد.(1)

متافيزيك نام مجموعه اي از مسايل عقلي است كه با روش تجربي قابل اثبات نيست ; به همين جهت گاه به مسايل فلسفي و تعاليم مكتبي , متافيزيك اطلاق مي گردد.

نسبت بين علم و فلسفه و متافيزيك به حسب معاني مختلف آن ها تفاوت دارد و طبق برخي اصطلاحات ,علم اعم از فلسفه و فلسفه اعم از متافيزيك است .

مرز ميان فلسفه و علم , استدلال و اقامهء برهان است , علم جديد شامل گزاره هايي مي گردد كه قابل مشاهده و آزمون باشد, اما فلسفه بر مقياس استدلال و اقامهء برهان استوار مي گردد.(2)

نظر به اين كه علم و فلسفه پاسخ گوي تمامي سؤالات انسان دربارهء هستي شناسي و معرفت شناسي ونظامي ارزشي نيست , نمي تواند در نوع نگرش انسان به هستي و جهان , كار آمد باشد.

معيار مقبوليت جهان بيني عبارت است از:

1 قابل اثبات باشد و از ناحيهء عقل و منطق حمايت شود;

2 به حيات و زندگي معني بدهد و انديشه لغو و بيهوده بودن زندگي را و اين كه همهء راه ها به پوچي (نهليسم ) مي انجامد, از ذهن ها خارج سازد;

3 آرمان ساز و شوق انگيز و آرزو پرور باشد;

4 قدرت تقدس بخشيدن به هدف هاي انساني و اجتماعي را داشته باشد;

5 تعهد آور و مسئوليت ساز باشد;

اگر جهان بيني انسان مبني بر مكتب اسلامي نباشد, معيار مقبوليت را نخواهد داشت .(3)

(پـاورقي 1.مصباح يزدي , آموزش فلسفه , ص 57ـ 62

(پـاورقي 2.همان , ص 69

(پـاورقي 3.جمعي از نويسندگان , سازمان سمت , معارف اسلامي (1, ص 19